"Ό,τι με αφορά πρέπει να το καταλαβαίνω"

Κοινό άρθρο μου με τη Σάντρα Κοέν,καθηγήτρια ΟΠΑ στο protagon 

Πριν λίγες μέρες ψηφίστηκε στη Βουλή το νομοσχέδιο για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών ενώ αυτές τις μέρες συζητείται το νομοσχέδιο με τα προαπαιτούμενα, κυρίως φορολογικής φύσεως, για την εκταμίευση δόσης στο πλαίσιο του νέου, τρίτου κατά σειρά, Μνημονίου. Αν διαβάσει κανείς τα σχετικά κείμενα θα εντοπίσει πολλούς οικονομικούς και δυσνόητους στο ευρύ κοινό όρους ενώ οι σχετικές εκθέσεις συνοδεύονται με νούμερα που λίγοι έχουν τη δυνατότητα να αναλύσουν και να κατανοήσουν.

Τα τελευταία χρόνια  είναι αλήθεια ότι βομβαρδιζόμαστε καθημερινά από νέους πολύπλοκους οικονομικούς όρους και ακρωνύμια είτε  στα ελληνικά είτε στα αγγλικά. Άλλους τους κατανοούμε κάπως, άλλους καθόλου. Ωστόσο, είναι σημαντικοί δεδομένου ότι επηρεάζουν και καταγράφουν την οικονομική πορεία και προοπτική της χώρας. Οι πληροφορίες είναι συνεχείς, στον τύπο, την τηλεόραση στα μέσα μαζικής δικτύωσης ακόμα και στα νομοθετήματα, αλλά μάλλον δεν καταλαβαίνουμε και πολλά πράγματα.

Οι περισσότεροι από εμάς  επαναπαυόμαστε στην έλλειψη τεχνικής γνώσης και μένουμε παντελώς αμέτοχοι στην ουσιαστική παρακολούθηση της  οικονομικής διαχείρισης της χώρας χωρίς να μπορούμε να εκφέρουμε εμπεριστατωμένη  γνώμη παρά μόνο κριτική και ενίοτε αφορισμούς. Οι πολίτες είναι, όμως,  κατά κύριο λόγο αυτοί που μέσω των φόρων παρέχουν στην κυβέρνηση τους απαραίτητους πόρους για να ασκήσει την πολιτική της. Και θα έπρεπε να απαιτούν διαφάνεια και λογοδοσία. Πού πάνε τα χρήματα των φόρων; Πώς αυτοί αξιοποιούνται; Γιατί επιλέγονται αυτές οι πολιτικές και όχι άλλες; Στο πίσω μέρος του μυαλού κάθε πολίτη-φορολογούμενου θα έπρεπε να τριγυρνάει η σκέψη «Ό,τι με αφορά πρέπει να το καταλαβαίνω».

Εάν υπάρχει ανάγκη, υπάρχει και τρόπος. Και ανάγκη υπάρχει γιατί ειδικά στη χώρα μας αποκαλύφθηκε η θεσμική και πολιτική αδυναμία στη διαφανή χρήση των πόρων αλλά και στην «απόδοση λογαριασμού» προς τους πολίτες, που δεν μπορεί να γίνεται, όπως γίνεται, μόνο κατά τη διάρκεια των εκλογών. Η ιδέα του "Popular reporting" ή των «Απλοποιημένων Καταστάσεων για τους Πολίτες» ήδη υπάρχει σε πολλές χώρες. Πρόκειται για την παραγωγή συνοπτικών, εύληπτων και κατανοητών εκθέσεων με διαγραμματική παρουσίαση και πίνακες, προκειμένου οι πολίτες χωρίς να έχουν τεχνικές γνώσεις να μπορούν να τις καταλάβουν. Με αυτό τον τρόπο παρακολουθούν την εκτέλεση του προϋπολογισμού, την κατανομή των δαπανών, τη δομή των εσόδων στο δημόσιο τομέα με έμφαση στην Κεντρική Κυβέρνηση και στους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης. .

Το να μετατραπούν τα βασικά δεδομένα των δημόσιων οικονομικών σε ευκολονόητες αναφορές, με τις απαραίτητες απλουστεύσεις, δεν είναι δύσκολο. Τα αναλυτικά τεχνικά κείμενα θα συνεχίσουν να είναι εκεί για αυτούς που ενδιαφέρονται για τις τεχνικές λεπτομέρειες και ξέρουν να τις ερμηνεύουν και να τις κατανοούν. Όταν όλοι οι πολίτες μπορούν να καταλάβουν, οι πολιτικοί θα γίνουν περισσότερο προσεκτικοί. Η συζήτηση θα μεταφερθεί από τις γενικότητες στους αριθμούς και αριθμοί έχουν συγκεκριμένες αναγνώσεις. Η λογοδοσία και η διαφάνεια μπορεί να έχουν πολλαπλά οφέλη στη φορολογική συνείδηση των πολιτών εφόσον καταλάβουν που πάνε τα χρήματα των φόρων τους. Εάν μάλιστα οι απλοποιημένες αυτές καταστάσεις, ξεκινώντας από μια σειρά κρίσιμων οικονομικών μεγεθών, γίνουν άμεσα προσβάσιμες μέσω διαδικτύου τότε μπορούμε να μιλήσουμε για μια πραγματική αλλαγή στην καθημερινότητά μας. Αναμφισβήτητα, η πραγματική ωφέλεια από τις απλοποιημένες καταστάσεις θα υπάρξει όταν το κράτος επιλέξει να τις ετοιμάζει και οι πολίτες πραγματικά ενδιαφερθούν για την πορεία των δημοσιονομικών και άλλων οικονομικών μεγεθών. Το Υπουργείο Οικονομικών, ανεξάρτητες αρχές και οργανισμοί, όπως η Επιτροπή Λογιστικής Τυποποίησης και Ελέγχων, μπορούν να συντονίσουν τις ενέργειές τους προς την κατεύθυνση αυτή.

«Ό,τι με αφορά πρέπει να το καταλαβαίνω», αρκεί να είμαστε έτοιμοι να πούμε «Ό,τι με αφορά θέλω να το καταλαβαίνω».

*Η Σάντρα Κοέν είναι αναπληρώτρια καθηγήτρια λογιστικής στο τμήμα οργάνωσης και διοίκησης επιχειρήσεων του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΟΠΑ).
Ο Θανάσης Κοντογεώργης είναι νομικός, αντιπρόεδρος της Επιτροπής Λογιστικής Τυποποίησης και Ελέγχων (ΕΛΤΕ)