Είναι εξαιρετικά χρήσιμη και ενδιαφέρουσα η κινητικότητα που παρουσιάζεται την τελευταία περίοδο, ιδιαίτερα στον πολιτικό χώρο του κέντρου και πλησίον αυτού. Οι αποκαλούμενες «προοδευτικές, μεταρρυθμιστικές και δημιουργικές δυνάμεις» της χώρας, αποπειρώνται μέσω παλαιών ή και νέων κομματικών σχηματισμών, πολιτικών κινήσεων και συλλογικών πρωτοβουλιών της κοινωνίας των πολιτών, να οριοθετήσουν εκ νέου τη θέση τους στην κοινωνία, υπό την πίεση των συνθηκών και των προκλήσεων που θέτει η ολική κρίση που βιώνουμε - κρίση οικονομική, κοινωνική, πολιτική και πολιτισμική.
Η συζήτηση είναι έντονη, αν και πολλές φορές αποσπασματική. Περιστρέφεται συχνά γύρω από την έννοια της «δικαιοσύνης», της ανάγκης «απόδοσης δικαίου», του βαθμού δικαίου που χαρακτηρίζει τα μέτρα και τις πολιτικές. Είναι μια συζήτηση, που χωρίς να συνομολογείται ρητά, τη διαπερνά και την καθορίζει η πολιτική αντίληψη των συμμετεχόντων για τη «δίκαιη κοινωνία» και πώς αυτή μπορεί να επιτευχθεί μέσα στις παρούσες συνθήκες.
Στο παρόν σύντομο κείμενο υποστηρίζω τη θέση ότι οι προοδευτικές δυνάμεις του τόπου, θα μπορέσουν να συναντηθούν σε μια νέα κοινωνική συνισταμένη, με πολιτική έκφραση που θα υπερβαίνει τις αγκυλώσεις και υστερήσεις του παρελθόντος, αν λειτουργήσουν συνθετικά, οικοδομήσουν από κοινού και συμμετάσχουν με ειλικρίνεια σε ένα δημόσιο και συνεχή ανοικτό κοινωνικό και πολιτικό διάλογο για μια δίκαιη κοινωνία.
Τα ερωτήματα είναι βασικά, πρωτογενή, αλλά κυρίαρχα και θεμελιώδη για την αναζήτηση μιας κοινής ιδεολογικής σύγκλισης, που μπορεί να οδηγήσει σε μια ηγεμονία προοδευτικών ιδεών.
Πώς πρέπει να επιδιώκονται και να κατανέμονται οι καρποί της ανάπτυξης και της ευημερίας;
Πώς πρέπει να επιμερίζονται τα βάρη των δύσκολων καιρών και το κόστος της κρίσης;
Πώς πρέπει να ορίζονται τα βασικά δικαιώματα των πολιτών και πώς αυτά να προστατεύονται;
Πώς πρέπει να διανέμουμε τα αγαθά στα οποία δίνουμε αξία, δηλαδή τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις, τον πλούτο και το εισόδημα, τα αξιώματα και τις θέσεις ευθύνης, και τέλος,
Πώς πρέπει, ειδικά τώρα, να αντιμετωπίσουμε την ανισότητα που υπονομεύει την αλληλεγγύη και το αίσθημα της κοινότητας, όταν αυτά είναι συστατικά και αναπόσπαστα στοιχεία της δημοκρατικής ιδιότητας του πολίτη; Πώς θα αποτρέψουμε την περαιτέρω υποβάθμιση δημοσίων υπηρεσιών, αγαθών και θεσμών, των χώρων συνάντησης πολιτών με διαφορετική κοινωνική προέλευση, που λειτουργεί ανασταλτικά -έως και καταστροφικά- στην καλλιέργεια της αλληλεγγύης και την ενθάρρυνση της ατομικής δράσης, μέσα σε ένα πλαίσιο κοινωνικής συνευθύνης;
Η μελέτη και επεξεργασία δημόσιων πολιτικών που απαντούν στον πυρήνα των παραπάνω ερωτημάτων, μπορούν να αποτελέσουν τη μαγιά μιας εντατικής συνεργατικής παρουσίας των δυνάμεων της προόδου και του εκσυγχρονισμού στο δημόσιο διάλογο.
Για να λειτουργήσει και να φέρει αποτελέσματα στη δημιουργία μιας δίκαιης κοινωνίας η διαλεκτική αυτή σχέση, είναι απαραίτητο να τεθούν κάποιες προϋποθέσεις και να συνομολογηθούν κοινές παραδοχές.
Να στοχεύσουμε από κοινού και να δημιουργήσουμε μια δημόσια σφαίρα δεκτική στις -έστω και αναπόφευκτες- διαφωνίες, ακόμα και αν αυτές υπάρχουν μεταξύ των ατόμων και των κοινωνικών ομάδων που θέλουν να βλέπουν τα πράγματα να πηγαίνουν μπροστά.
Να φανταστούμε μια πολιτική που λαμβάνει σοβαρά υπόψη τα ηθικά και πνευματικά ζητήματα και να τα συνδέσουμε με ευρύτερες κοινωνικές, οικονομικές και πολιτισμικές πρόνοιες και μέριμνες.
Να αναζητήσουμε από κοινού και να βρούμε τον τρόπο για να καλλιεργηθεί στους πολίτες το ενδιαφέρον για το σύνολο, η κοινωνική εμπιστοσύνη και η αφοσίωση στο κοινό καλό και να αποδομήσουμε, να αντιταχθούμε στις απόλυτα ιδιωτικά εξατομικευμένες ερμηνείες της ευημερίας.
Να αξιολογήσουμε και να θέσουμε κριτήρια στη θέση ότι, δικαιοσύνη σημαίνει ότι δίνουμε στα άτομα ό,τι τους αξίζει και οφείλεται.
Να αποδεχθούμε ότι για να κατανοήσουμε μια σειρά ηθικών και πολιτικών υποχρεώσεων και για να είναι ακόλουθη με αυτές η πολιτική μας πρακτική, αν και ελεύθεροι, δεσμευόμαστε από δεσμούς τους οποίους μπορεί να μην έχουμε επιλέξει, αλλά έχουν να κάνουν και με την αλληλεγγύη, την ιστορική και συλλογική μνήμη, τις κοινωνικές και πολιτισμικές εναποθέσεις και τη συμπόρευση στην ηθική αποκατάσταση και την εκ νέου νομιμοποίηση της πολιτικής.
Η κινητικότητα ιδεών και προσώπων που παρουσιάζεται στον ευρύτερο χώρο του κέντρου, ίσως και να αποτελεί εν μέρει σημάδι ιδεολογικής σύγχυσης, απότοκο, μπορεί και δικαιολογημένο, μιας σφοδρής ολικής κρίσης. Αποτελεί όμως και προπομπό μιας έντονης πολιτικής και κοινωνικής διεργασίας, που μέσα από την ωρίμανση του διαλόγου, όπως αυτός περιγράφηκε, θα μπορέσει να οδηγήσει σε νέες κοινωνικές συνθέσεις -απαραίτητες για την επικράτηση προοδευτικών πολιτικών, την ανάδειξη νέων ηγεσιών, την απελευθέρωση των μεταρρυθμιστικών δυνάμεων και την εξασφάλιση της ευρωπαϊκής πορείας της χώρας.
Δημοσιεύθηκε στη "Μεταρρυθμιση" στις 20/4/2012
